معرفی بیوفیلم
تعریف کلاسیک از بیوفیلم که آن را به عنوان مجموعه متراکم از باکتری‌هایی که در سطوح رشد می‌کنند می دانند. بیوفیلم‌ها، جوامع پویا که در ماتریسی محافظتی از قند و پروتیئن ها زندگی می‌کنند. ماهیت سطحی بیوفیلم ها باعث تغییراتی در بیان ژن باکتری‌ها می شود که بیوفیلم را از زخم عفونی استاندارد متمایز میکند.در ادامه در رابطه با بیوفیلم و زخم های مقاوم به درمان صحبت خواهیم کرد.
بیوفیلم‌ها بواسطه مقاومت خاص شان در برابر آنتی بیوتیک و بیو اسیدها مشخص می‌شوند و در عین حال در مقابل سیستم ایمنی میزبان نیز مقاومت می‌کنند. تشکیل بیوفیلم می‌تواند تحت تاثیر عوامل زیست محیطی نیز قرار گیرد مانند در دسترس بودن اکسیژن و مواد مغذی. اما همه بیوفیلم‌ها بد نیستند، بیوفیلم‌های بیماری‌زا، مضر بوده و بهبود زخم را به تاخیر می‌اندازند.
بیوفیلم و زخم های مقاوم به درمان
اگرچه هنوز بحث های زیادی در مورد چگونگی عملکرد بیوفیلم در زخم و نقش این ماده در جلوگیری از ترمیم زخم وجود دارد. زخم در یک وضعیت low-grade و فاز التهابی غیرموثر نگه داشته میشود. و باعث میشود تا زخم مراحل طبیعی بهبود خود را طی نکند.
پاسخ التهابی پایدار با افزایش سطح سیتوکینز cytokines های پیش التهابی مرتبط است. این اتفاق منجر به افزایش تعداد نوتروفیل ها neutrophils، ماکروفاژها macrophages و ماست سل ها mast cells ، می شود. که باعث ترشح پروتئاز ها proteases و گونه های فعال اکسیژن ROS میشود. که در نهایت منجر به تخریب فعالیت سلول های میزبان ( که برای ترمیم زخم ضروری هستند ) میشود.
بیوفیلم در تشکیل بافت های اپیتلیالیزاسیون و گرانوله ، اختلال ایجاد میکند. به طور کلی این اتفاقات منجر به وخیم تر شدن زخم میشود. و به تدریج یک زخم ساده را به یک زخم مزمن و مقاوم به درمان تبدیل میکند .
ارتباط بین تشکیل بیوفیلم و وخیم تر شدن وضعیت زخم اهمیت مراحل ابتدایی مدیریت زخم با هدف جلوگیری از ایجاد بیوفیلم رو دوچندان میکند. این درمان های ابتدایی شامل تمیز کردن زخم ، دبریدمان و البته استفاده از مواد آنتی باکتریال و آنتی بیوفیلم است.
اهمیت آنتی باکتریال ها
تشکیل بیوفیلم با اتصال ذرات یا سلول های آلوده به بستر زخم آغاز می شود.پس از گذشت چند ساعت یا چند روز ( بسته به وضعیت زخم و بیمار ) به فاز mature میرسد .
همانطور که تشکیل بیوفیلم شدت بیشتری میگیرد، از بین بردن آن سخت تر میشود و به درمان های آنتی بیوتیکی و آنتی باکتریالی پاسخ کمتری میدهد.این به معنای آن است که ریشه کن کردن بیوفیلم بسیار وابسته به زمان است و تمامی درمانگران باید به این نکته توجه کافی داشته باشند .
درمان هایی که برای بیوفیلم در نظر گرفته میشود معمولا شامل حذف فیزیکی مثل دبریدمان ، شستشو و یا پاکسازی های vigorous است . این موارد نقش کلیدی در درمان و مبارزه با بیوفیلم دارند و معمولا پایه و اساس تمامی روش های مبارزه با بیوفیلم هستند .
با این حال ، بیوفیلم هایی که در فاز بلوغ قرار دارند mature biofilm بسیار مقاوم هستند و پاکسازی آن ها به طور کامل بسیار مشکل است به طوری که نشان داده شده است که باقی مانده های بیوفیلم در محل زخم حتی پس از حذف و پاکسازی فیزیکی آن ها ، در مدت 24 ساعت مجددا رشد کرده و باعث ایجاد مشکل در زخم میشود .
بنابراین اطمینان از اینکه حتی ذرات بافی مانده از بیوفیلم هم به طور اصولی و با استفاده از روش های درمانی مناسب است مدیریت میشود ضروری است تا از تشکیل مجدد بیوفیلم جلوگیری شود .
بنابراین انتخاب پانسمان های مناسب که علاوه بر خاصیت ضد باکتریایی، در مبارزه و جلوگیری از بیوفیلم هم نقش داشته باشند. حیاتی است . همچنین به دلیل خاصیت self-protecting بیوفیلم ، اکثر گایدلاین ها مانند European Society
علل بروز بیوفیلم ها در زخم چیست؟
میکرو ارگانیسم ها در بیوفیلم ها به هم متصل و به زخم ها به کمک مولکول های قنددار متصل می شوند. این مولکول ها ماده پلیمیری خارج سلولی یا EPS نامیده می شوند.
تولید ESP به بیوفیلم کمک می کند در عرض چند ساعت، به ساختار پیچیده سه بعدی تبدیل شوند.همچنین این ساختار ها می توانند به عنوان توده ای از سلول های در حال حرکت تبدیل شده و یا به یک سطح دیگر متصل شده و تکثیر شوند.این ساختار های پیچیده در برابر مکانیزم های دفاعی بدن مقاوم هستند. آنتی بیوتیک ها برای حمله به باکتری ها، طراحی شده اند. و تنها می توانند تا حدی باکتری های موجود در یک بیوفیلم را از بین ببرند. از این رو بیوفیلم ها، مانع بزرگی برای ترمیم زخم محسوب می شوند.
روش های درمان زخم آلوده به بیوفیلم
چندین استراتژی به طور جداگانه و همزمان برای سرکوب فعالیت بیوفیلم در زخم، استفاده می شود. این استراتژی ها باید فقط بیوفیلم را مورد هدف قرار دهند و مکانیزم دفاعی و ترمیم بدن را تحت تاثیر قرار ندهند. مدیریت و درمان زخم های مبتنی بر بیوفیلم در مقایسه با عفونت های سیستمیک مبتنی بر بیوفیلم مانند استئومیلیت، اندوکاردیت، پروستاتیت و … آسان تر می باشد. این به علت دسترسی آسان به سطح بیوفیلم می باشد که می تواند شرایط را برای مدیریت بهتر زخم فراهم کند.
برخی از روش های درمان برای ریشه کن کردن بیوفیلم به شرح زیر است:
- دبریدمان زخم یا پاک کردن زخم به طور مرتب برای بهبود سریع زخم ها. بر اساس شدت زخم، دبریدمان زخم توسط ابزارهای ساده مانند کورت ها یا اولتراسوند، برای ریشه کردن بیوفیلم ها انجام می شود.
- آنتی بیوتیک هایی که به طور انتخابی باکتری های مبتنی بر بیوفیلم را می کشند، می توانند مفید باشند.
سخن پایانی:
در مقاله بیوفیلم و زخم های مقاوم به درمان گفتیم که بیوفیلم‌ها در اکثر زخم‌های مزمن مشاهده می‌شوند و باعث تعویق درمان یا عدم درمان زخم می‌شوند. اکسیژن درمانی موضعی، به ویژه به شکل دستگاه‌های قابل حمل باعث میشود بطور مداوم، اکسیژن، به شیوه‌ای که به بیمار آسیب نرساند به زخم وارد شود و این روش برای بهبود زخم‌های مقاوم به درمان و زخم‌های درمان نشده بسیار مفید است.
شواهد نشان میدهد استفاده از روش اکسیژن درمانی زخم با ناتروکس، تاثیر مثبتی داشته، هم برای زخم‌های مقاوم به درمان و هم در تغییر محیط زخم‌هایی که دارای بیوفیلم هستند. بنابراین، ناتروکس در زخم‌های مقاوم به درمان به عنوان بخشی از یک رژیم مراقبتی برای زخم‌های دارای بیوفیلم، مفید خواهد بود.
گروه درمانی زخم طب
متشکریم که تا انتهای این مقاله همراه ما بودید. شما همراهان و درمانگران ارزشمند می توانید برای مشاهده تمامی محصولات و تجهیزات پزشکی به روز از فروشگاه اینترنتی زخم طب دیدن فرمایید. همچنین برای دریافت مشاوره رایگان با کارشناسان زخم طب در ارتباط باشید.
