نقش کلاژن در ترمیم زخم
ابتدا به بررسی کلاژن می پردازیم، خوب است که شناخت اجمالی نسبت به این ماده داشته باشید. کلاژن فراوان ترین پروتئین در بدن انسان است. در واقع، بیش از 20 نوع کلاژن در بدن ما وجود دارد. این ماده برای ترمیم زخم بسیار ضروری است. حال به نقش کلاژن در ترمیم زخم می پردازیم. طبق تحقیقات دانشمندان دانشگاه هاروارد، کلاژن جزء اصلی ساختار سلولی پوست است و اصلی ترین نقش را در تمام مراحل ترمیم زخم بر عهده دارد. با ما در مقاله انواع پانسمان کلاژن همراه باشید.
هنگامی که روی پوست شما زخم ایجاد شود، مجموعه ای از عوامل مختلف مانند لخته شدن خون و التهاب زخم رخ می دهد که در نهایت موجب آکنه بستن و ایجاد اسکار می شود. در این مراحل، کلاژن با جذب فیبروبلاست و کراتینوست بیشتر، موجب تسریع مراحل ترمیم می شود.
در زخم های عادی، سلول های پوست و ماهیچه ها اقدام به بازسازی خود می کنند. این قابلیت بدن موجب پیشگیری از گسترش زخم و جلوگیری از عفونت می شود. اما آیا نام زخم مزمن به گوشتان خورده است؟ زخم مزمن چیست؟ اگر زخم ایجاد شده مزمن بود، چه باید کرد؟
زخم مزمن چیست؟
هنگامی که زخم با فرآیند منظم ترمیم، التیام پیدا نمی کند، اصطلاحا به آن زخم مزمن می گویند. ممکن است در بین آشنایان خود فردی را که مبتلا به دیابت است دیده باشید، زخم در بدن این افراد به سختی ترمیم می شود. اما می شود افرادی که دیابت دارند دست خود را نبرند؟ مسلما خیر! بنابراین، باید راهکار بهتری برای ترمیم زخم این دسته افراد به کار برد.
برای خرید محصولات زخم و پانسمان ها اینجا کلیک کنید
پانسمان کلاژن چیست؟
شاید نام قرص دیازپام و ملاتونین را شنیده باشید. هر دو قرص خواب آور هستند، اما فرق این دو چیست؟ ملاتونین از هورمون های ترشح شده توسط مغز است، اما دیازپام اینطور نیست. به همین دلیل اکثرا ملاتونین را برای مصرف پیشنهاد می کنند.
با توجه به این مثال چه پارامتری باعث می شود نوعی از پانسمان، بهترین باشد؟ چیزی که علاوه بر ترمیم و درمان زخم شما، از اجزای طبیعی بدن شما نیز باشد. در بالا ذکر شد کلاژن بیشترین پروتئین موجود در بدن است، بنابراین چه پانسمانی بهتر از پانسمان کلاژن؟
پانسمان کلاژنی برای زخم های دارای ترشحات کم تا شدید طراحی شده اند. در حالی که رطوبت بستر زخم را برای بهبودی مطلوب و بهتر حفظ می کنند، ترشحات زخم را نیز جذب می کنند. این مدل پانسمان ها از منابع حیوانی همانند گاو ، اسب و خوک گرفته شده اند و به دلیل رشد کلاژن جدید در محل زخم ، دوره بهبودی را تسریع میبخشند. استفاده از پانسمان های کلاژنی برای مراقبت از زخم معمولا نیازمند استفاده از پانسمان های ثانویه ایی هستند که بر روی پانسمان اول پیچیده میشود.
خرید انواع مختلف پانسمان های کلاژنی
انواع مختلفی از پانسمان های کلاژنی برای مراقبت از زخم وجود دارند:
- پانسمان های کلاژنی نقره ای
- پانسمان های کلاژنی آلژینات
- پانسمان های کلاژنی هیدروژل
- پانسمان های کلاژنی جاذب
- پانسمان های کلاژنی با حاشیه ی غیر چسبنده
- پانسمان های کلاژنی ضد میکروبی
پانسمان های مبتنی بر کلاژن تا آنجایی که تعویض پانسمان لازم باشد، همه کاره و متنوع اند. برخی از این مدل پانسمان های نیازمند تعویض روزانه بوده و برخی حتی تا هفت روز یک بار هم به تعویض نیاز ندارند. بسیاری از آنها دارای مواد ضد میکروبی هستند که برای محدود کردن شیوع عفونت از آن بهره میبرند. این مدل پانسمان ها در فرمولاسیون های مختلف و متفاوتی همانند خمیر ، پد ، ورق های فریز شده ، ژل و پودر کلاژن در بازار موجود است.
چگونه بهبود زخم توسط کلاژن صورت میگیرد؟ 
پانسمان های کلاژنی تشکیل بافت جدید را تحریک کرده و به بهبود زخم های نکروزه ، پیوند پوست و سوختگی های درجه دو کمک می کنند. آنها تجمع و سازماندهی الیاف کلاژنی تازه تشکیل شده را نیز تقویت می کنند. بهبود کلاژنی زخم ، چارچوبی را برای ساخت بافت های جدید فراهم می کند و در سه مرحله این عمل انجام میگیرد:
- دبریدمان: از بین بردن بافت نکروزه
- رگ زایی: رشد عروق خونی جدید
- اپیتلیالیزاسیون مجدد: مهاجرت سلولهای اپیدرمی از لبه زخم به سمت مرکز
چه موقع از پانسمان های کلاژنی استفاده میشود؟
پانسمان های کلاژنی برای استفاده در زخم های نکروزان یا دانه ریز و زخم هایی با ترشحات کم تا سنگین مناسب اند. امکان دارد در زخمهایی که مزمن بوده و بهبود نمیابند از چنین پانسمانهایی که میتوانند روند بهبودی را شروع کنند،استفاده کرد.
- زخم وریدی / زخم پا
- زخم های دیابتی
- زخم فشاری
- زخم های جزئی / عمیق یا ضخیم
- زخم های جراحی / بعد از عمل
- سایت های پیوندی
- زخم های حاد / بحرانی
- پارگی / سایش
- سوختگی جزئی / سوختگی درجه دو
- سوختگی سطحی / سوختگی درجه یک
- زخم های شریانی
- زخمهای دارای ترشحات کم تا متوسط
- زخمهای دارای ترشحات متوسط تا زیاد
چه موقع از پانسمان کلاژن استفاده نکنیم؟
با تمام مزایایی که از پانسمان کلاژن گفتیم ، استفاده از این روش در مواردی توصیه نمیکنیم. در زیر چند نمونه از موارد منع استفاده از این پانسمان را می خوانید:
- سوختگی درجه 3
- افراد دارای آلرژی
- زخم های خشک
- زخم های پوشیده از پوسته
انواع پانسمان کلاژن
این نوع پانسمان به اشکال مختلف وجود دارد و هر کدام به طرق مختلف استفاده می شوند. این ماده به صورت خمیر، پد، ژل و پودر در دسترس است. برای درمان زخم عموما از پد و پودر استفاده می شود.
مجددا یادآور می شویم موارد استفاده از این پانسمان بستگی به نوع زخم، اندازه و محل آن دارد. در ادامه انواع پانسمان کلاژن را معرفی می کنیم.
هیدروژل ها
استفاده از این نوع پانسمان به دلیل خاصیت مرطوب کنندگی، برای زخم های خشک توصیه می شود. مرطوب بودن محل زخم باعث تسریع روند ترمیم و جلوگیری از عفونت زخم خواهد شد. بر اساس تحقیقات انجام شده در دانشگاه آکسفورد، زخم های زیر بهتر است با هیدروژل ها پانسمان شوند:
- زخم های خشک
- زخم های جزئی
- خراش
- سوختگی جزئی
- زخم یا آسیب ناشی از تابش اشعه
- وغیره
در نظر گرفتن نوع پانسمان با نوع زخم، کمک شایانی در روند بهبود آن می کند.
پد کلاژن
پدهای کلاژن تقریبا همه کاره اند. از این نوع پدها به صورت مستقیم روی زخم استفاده می شود. انواعی از این نوع پانسمان ها جذبی هستند و نیازی به تعویض ندارند.
انواع دیگری از پدها در ترکیب با طناب کلاژن استفاده می شوند. طناب کلاژن را برای بستن زخم های عمیق و پارگی های شدید استفاده می کنند. روش استفاده به این صورت است که طناب را در داخل پارگی جایگذاری می کنند و روی زخم را با پد، پانسمان می کنند. طناب کلاژن جذب بدن و باعث تسریع ترمیم عضله می شود.
نوع دیگری از پد کلاژن وجود دارد که با نقره در محل زخم استفاده مورد استفاده قرار می گیرد. نقره خاصیت آنتی باکتریال دارد. ترکیب این خاصیت نقره به همراه اثر کلاژن بر زخم می تواند روند ترمیم را بسیار تسریع کند. البته مقدار استفاده از نقره نیز باید مورد توجه قرار گیرد، زیرا مقدار بیش از حد آن خاصیت مسموم کنندگی دارد.
پانسمان آلژینات
از این نوع پانسمان برای تخلیه زخم و در موارد خاص مانند زخم هایی با ترشحات بیش از حد، استفاده می شود. پانسمان آلژینات به دلیل خاصیت خشک کردن، بعد از قرار گرفتن روی زخم به سرعت مایعات را جذب می کند.و خود به صورت ژل تغییر شکل می دهد. این نوع پانسمان نیاز به تعویض دارد و در مواقع استفاده از آن حتما باید از باند استریل استفاده کرد.
ویژگیهای پانسمان کلاژن
- ساختاری متخلخل با خاصیت مویینگی بالا دارد که امکان جذب میزان بالایی از ترشحات زخم را به آن می دهد.
- موجب تسریع تشکیل بافت گرانوله می شود.
- موجب ارتقا التیام یابی زخم می شود.
نحوه استفاده از پانسمان کلاژن
ابتدا یادآور می شویم برای درمان زخم خود لازم است که به پزشک مراجعه کنید. اما لازم نیست در هر نوبت تعویض پانسمان، وقت خود و پزشک را بگیرید. مراحل زیر را با دقت بخوانید و به ترتیب انجام دهید.
- زخم را تمیز کنید
- زخم را با پانسمان بپیچید
- در صورت نیاز یک پانسمان ثانویه مانند باند استریل روی پانسمان بپیچید
برای تعویض پانسمان لازم است که قبل از مراحل یاد شده.پانسمان قبلی را به آرامی و با احتیاط جدا کنید. در برخی موارد لازم است برای برداشتن، از مقداری آب نمک برای تسهیل در جدا شدن پانسمان از سطح زخم استفاده کنید.
باید بدانید زمانی بهترین نتیجه را از این روش می گیرید که به توصیه پزشک خود به دقت عمل کرده باشید. استفاده از نوع مناسب پانسمان کلاژن، رعایت موارد بهداشتی، رعایت دستورالعمل های پزشک و رعایت بازه های توصیه شده. برای تعویض پانسمان، عواملی هستند که به روند درمان زخم شما کمک خواهند کرد.
کلام آخر
با پیشرفت روزافزون علم پزشکی، شاهد استفاده هرچه بیشتر از موادی هستیم که در بدن خود ما وجود دارند. این حجم از وجود قابلیت درمانی در بدن انسان شگفت انگیز به شمار می رود. هدف زخم طب از بیان این مطالب، آشنایی بیشتر شما با قابلیت های کلاژن و پانسمان های آن است.
قابل ذکر است این نوع پانسمان ها موجب تسریع بهبود زخم می شوند و در عین حال، جای زخم کمتری را باقی می گذارند. اگر در آینده به دنبال انتخاب پانسمان برای زخم خود بودید، ویژگی های کلاژن را به یاد داشته باشید.
گروه درمانی زخم طب
متشکریم که تا انتهای این مقاله همراه ما بودید. شما همراهان و درمانگران ارزشمند می توانید برای مشاهده تمامی محصولات و تجهیزات پزشکی به روز از فروشگاه اینترنتی زخم طب دیدن فرمایید. همچنین برای دریافت مشاوره رایگان با کارشناسان زخم طب در ارتباط باشید.
